Boeken (column)
zaterdag 20 augustus 2005 21:11
Wat hebben 'De moord bij de piramide' (Christian Jacq), 'De scharlaken stad' (Hella S. Haasse), 'Geen beter leven dan een goed leven' (Van den Beukel) en 'Tijd van onbehagen' (Ad Verbrugge) met elkaar te maken? Voor mij meer dan dat ik ze in de vakantie heb gelezen! Het zijn cultuurbeschrijvingen van het oude Egypte, van het Italië aan het einde van de Middeleeuwen en van onze eigen cultuur. En als ik Verbrugge goed begrijp moet ik het woord cultuur tussen hoge komma’s zetten.
Wat hebben De moord bij de piramide (Christian Jacq), De scharlaken stad (Hella S. Haasse), Geen beter leven dan een goed leven (Van den Beukel) en Tijd van onbehagen (Ad Verbrugge) met elkaar te maken? Voor mij meer dan dat ik ze in de vakantie heb gelezen! Het zijn cultuurbeschrijvingen van het oude Egypte, van het Italië aan het einde van de Middeleeuwen en van onze eigen cultuur. En als ik Verbrugge goed begrijp moet ik het woord cultuur tussen hoge komma’s zetten.
Genotscultuur
De oude Egyptische cultuur was gestempeld door de vruchtbaarheidscultus. Prostitutie was daarin religieus bepaald. Dat kennen we ook uit de bijbel, met haar vele waarschuwingen tegen de Baäls en de Astartes, de vruchtbaarheidsafgoden van de Kanaänieten. Deze levenshouding leidt tot een genotscultuur, die al snel ontaardt in maximaal streven naar eigenbelang, met voorbijgaan van het belang van anderen. Vrouwen en minder bedeelden zijn daarin vaak het slachtoffer.
Hetzelfde zien we in het boek van Haasse. Ondanks de grote invloed van de kerk zien we een zelfde cultuur van machtsstreven, streven naar eigenbelang en – weer – verstoring van de seksualiteit door prostitutie en overspel. Zelfs pausen en kardinalen hadden hun bastaards. En Haasse beschrijft de zoektocht van zo’n bastaard naar zijn afkomst. Wie is zijn vader (of was dat meteen ook zijn grootvader?) en wie is zijn moeder? Kinderen zijn altijd de dupe als ouders hun eigenbelang en hun eigen genot voorop stellen.
'Een mens leeft maar één keer'
En onze “cultuur”? We hebben in het westen een lange traditie, gestempeld door het (reformatorische) christendom. In onze tijd wordt die snel afgebroken. Ook nu een groot aantal echtscheidingen, omdat het huwelijk niet meer bevredigt. Hoewel het misschien vervelend is voor de kinderen meent de autonome mens dat een scheiding zijn goed recht is. Een mens leeft immers maar één keer en je moet er wel het maximum uithalen, nietwaar? De reclame is gericht op jong zijn en verleidelijkheid, het aanpraten van talloze behoeften en de exploitatie daarvan (Van den Beukel, Verbrugge). Prostitutie is weer een “normaal” beroep geworden. De kleding laat steeds meer onbedekt. En televisieprogramma’s schetsen een wereld waarin overspel en geweld normaal zijn, om van destructieve computerspelletjes maar te zwijgen.
Normen en waarden
Verbrugge schets mijns inziens overtuigend dat dit leidt tot “zinloos geweld”, de consequentie van de ultieme individualisering. Onze tijd verschilt niet zo veel van het oude Egypte en de donkere Middeleeuwen. Als het eigenbelang de maat is, dan wordt de samenleving opgebroken en vervalt tot “zinloosheid”. Daarin past “zinloos geweld”. We praten over normen en waarden. Allochtonen moeten inburgeren, onze cultuur leren begrijpen. Maar “een samenleving die door haar cultuurverlies zelf desintegreert, kan moeilijk voorwaarden scheppen voor integratie van allochtone bevolkingsgroepen” (Verbrugge).
Verbrugge schets mijns inziens overtuigend dat dit leidt tot “zinloos geweld”, de consequentie van de ultieme individualisering. Onze tijd verschilt niet zo veel van het oude Egypte en de donkere Middeleeuwen. Als het eigenbelang de maat is, dan wordt de samenleving opgebroken en vervalt tot “zinloosheid”. Daarin past “zinloos geweld”. We praten over normen en waarden. Allochtonen moeten inburgeren, onze cultuur leren begrijpen. Maar “een samenleving die door haar cultuurverlies zelf desintegreert, kan moeilijk voorwaarden scheppen voor integratie van allochtone bevolkingsgroepen” (Verbrugge).
Politiek
In zo’n cultuur probeert de ChristenUnie politiek te bedrijven. Een politiek, gericht op een niet-gebroken samenleving, waarvoor de bijbel goede uitgangspunten geeft. We zullen die uitgangspunten steeds vertalen naar onze eigen tijd. Maar onopgeefbaar is dat Gods geboden tot heil zijn voor alle mensen. Leven zonder God en streven naar ultiem eigenbelang leidt tot een verdwijnen van de samenleving. Dat is de hel op aarde. En dan is iedereen slachtoffer!
Piet Jonkman, wethouder Stedelijk Beheer en Wijkontwikkeling
Reageren? Stuur een mailtje naar Piet Jonkman, p.jonkman@amersfoort.nl
Piet Jonkman, wethouder Stedelijk Beheer en Wijkontwikkeling
Reageren? Stuur een mailtje naar Piet Jonkman, p.jonkman@amersfoort.nl
Reacties op 'Boeken (column)'
Geen berichten gevonden
Log in om te kunnen reageren op nieuwsberichten.