Die moeten daar maar tegen kunnen. Kom op, welkom in ons postmoderne tolerante land van aankomst, inclusief het recht op belediging. Maar die arme, tere seculiere zieltjes die net denken dat ze ervan af zijn, nee, die mag je vooral niet storen in hun waan dat ze zich gewoon een avondje vermaken met een prettig seculiere musical. Stel je voor, na de film The Prince of Egypt ga je toch zeker ook het bijbelboek Exodus niet lezen? Laat staan het laatste stuk van Genesis. Dat soort stoffigs van voor Christus las je opa! Zonder www.wieisjozef.nl.

Wat moet je anno nu met Jozef en Mozes, behalve een avondje ontspanning aan ze ophangen? Mozes was de nogal heetgebakerde – volgens latere berichten toch uiterst zachtaardige – leider die met het slavenvolk van de Israëlieten uit Egypte trok. Op de TUDelft dook hij bij het vak ‘Bedrijfsorganisatie’ opeens op, rond 1985, herinner ik me. Hij luisterde namelijk naar zijn schoonvader – vermeldenswaard op zich – en wel toen die hem adviseerde om het wat rustiger aan te doen. Hoe kon hij dat ooit terwijl iedereen hem om beslissingen en raad kwam vragen, zodra volksgenoten een probleem hadden waar de betrokken families niet meer uitkwamen? Wel, zei schoonpa Jethro (geen mede-israëliet maar een buitenlander op familiebezoek): door hiërarchisch een aantal ringen van wijze mannen, ‘lagere rechters’, om je heen te organiseren, bij wie het volk terecht kan en die het meeste zelf afhandelen, zodat alleen de zwaarste zaken doorschuiven naar boven.

Tja, zo organiseren we nog steeds de werklast van leidinggevenden. En toch was ik in mijn collegebank wat verrast over dit illustratieve bijbelgebruik. En dan Jozef. Ook die kun je zomaar tegenkomen als je je met politiek en/of het voorzorgbeginsel bezighoudt. Dankzij dromen en zijn inzicht in hun betekenis – zowel die dromen als dat inzicht schreef hij ook tegenover de Farao van Egypte toe aan zijn God – kwam hij tot een nationaal overlevingsplan bij dreigende misoogsten. Inclusief forse vorderingen tijdens de jaren met graanoverschotten, en, naar verluid, nationalisatie van land; al kon je voor nationalisatie toen rustig ‘faraoïsatie’ lezen. Door met de overschotten voorraden aan te leggen, kon de bevolking tijdens de ‘magere’ jaren daarvan hun eten kopen. Kortom, voorzorg (zonder wetenschappelijk bewijs voor de dreigende crisistijd), en fors overheidsingrijpen. Jozef, binnengekomen als buitelandse slaaf, wordt de tweede man van Egypte. Misschien wel meer prince of Egypt dan Mozes. Mozes – bevrijder van de Israëlieten uit hun slavernij, Jozef – een buitenlander die ook het volk van Egypte redt van de hongerdood.

Opnieuw ben ik wat verbluft wanneer de bijbel zo ineens functioneert als een handboek voor, of liever, een  plaatjesboek bij politieke kwesties. Het is een soort seculier gebruik. Geknipt uit de hele context en geplakt in de bedrijfskundige of politieke onderwijsleersituatie nu. En dat Jozef en Mozes daar geknipt voor zijn, zou bijvoorbeeld een orthodoxe Jood nog kunnen beamen ook, onder verwijzing naar zoveel wijsheid die via de Torah en via de Joden eeuwenlang de wereld ten goede is gekomen. Gaat het verhaal niet dat ook Pythagoras in Egypte geweest is en daar de wijsheid van Jozef en Mozes kan hebben opgedaan? En kende Plato de boeken van Mozes?

Wie als christen Genesis of Exodus leest, heeft een bril op zijn neus, of kijkt met een diaprojector. De lenzen daarvan zijn niet alleen geslepen door dertig eeuwen, maar vooral doordat je in Jezus een Bevrijder hebt herkend bij wie Jozef en Mozes in het niet vallen: het Nieuwe Testament lijkt de diaprojector, en Jozef en Mozes de plastic diaatjes (wie kent ze nog?). Jozef wordt op advies van zijn halfbroer Juda verkocht voor twintig zilverstukken, Jezus door zijn leerling Judas voor dertig. Later redde Jozef met zijn voorraden ook zijn familie. Toen deze Israëlitische asielzoekers als slaven werden misbruikt, werd Mozes de man die ze naar de berg Sinaï bracht en Gods plannen en leefregels doorgaf. Jezus gaf in zijn Bergrede zijn eigen leefregels, en bevrijdt van allerlei verslavingen, schaamte daarover en schuld die je verder nog meezeult. Dat gaat dieper dan wat politici en Stage Entertainment te bieden hebben. Maar val er maar niemand mee lastig die van de overheid alle heil verwacht bij kredietverslaving of lekker wegdroomt bij die technicolor dreamcoat.