Pim zag het vanaf de achterbank van z’n limousine allemaal al voor zich. Alleen, er kwam iets tussen. Geert, intussen, heeft diep inzicht in zijn zondebok. Hij kon er zelfs een film over vullen, al kostte hem dat geld en stemmen. En nu Rita. Zal het haar lukken om geldschieters aan zich te binden? Zoals de familie Bush de olie-industrie? Dat schijnt immers de nieuwe politiek te zijn?! Kreten, kassa, stemmen. Directer kan uw democratie niet zijn.

Zal Rita voldoende bovenbazen weten over te halen om haar te helpen Nederland in hun voordeel te hervormen, eeh, besturen? In elk geval is Nederland in deze plutocratische optiek een mooi verhikel voor iemand die ‘minister-president’ heeft genoteerd op haar Persoonlijk OntwikkelingsPlan. Nederland carriëreland. Onder auspiciën van de god van de rijkdom, Pluto – ook de god van de onderwereld trouwens. Het redden van het vaderland is een mediatechnisch handig bijkomend hulpmiddel.

Van Pim, Geert en Rita en de plutocratie

Klassiek is de driedeling van smaken politieke organisatie: democratie, aristocratie en tirannie. Velen, enkelen of eentje aan het roer? Het – al dan niet bewust – ontbreken van voldoende politieke organisatie is een vierde smaak: anarchie. Niemand en dus iedereen aan het roer; of liever: geen roer. Op welk van de vier gaat de combinatie van volksmennerij en tonnen marketing uitlopen? Blijft deze plutocratie bij een aristocratie – waarbij de ‘enkelen’, de ‘aristoi’, de ‘besten’, – surprise – een aantal van de rijksten zijn? Of geldt: hoe directer de democratie, hoe groter de stuurloze anarchie? Of gaan we het tegendeel daarvan tegemoet – volstrekte beheersing door een eenhoofdige tirannie? Rita, en daarmee uit. Ritanie. Het parlement halveren als eerste stap om van kritische kleintjes af te komen.

Van tonnen naar TON. Laten we eens naar de inhoud kijken door op de naam te letten. Trots op Nederland! Nederland? Welk Nederland? Trots op vrouwverdobbelende Batavieren? Op Willibrord in Utrecht? Op de hardhandige kerstening door Karel de Grote? Op de kloosters die half Nederland ontgonnen hebben? Op alle terpkerken? Op moerasgevechten tussen Drentse boeren en westerse ridders? Op de geuzen – met of zonder wangedrag? Op VOC of WIC – met of zonder slavenhandel? Op ons plurale omroepbestel? Op onze representatieve democratie? Of dat allemaal toch liever niet? Aah, TON bedoelt: Trots op een gefotoshopt plaatje van Nederland. Dynamisch, quick fix, en zo. Als het maar aanslaat.

Trots op Nederland is de naam. Dan nu dat ‘Trots’. Welke vorm van trots? Als het maar niet ‘nederig’ is, legde Rita uit. Geert heeft het niet zo op islam. Rita lijkt met christenen minder op te hebben – althans, die zijn nu gewaarschuwd. Geen nederigheid in Nederland. Welke vorm van nederigheid niet? Kruiperigheid? Prima. Maar vooral sinds ik getrouwd ben,  moet ik nog wel eens terugkomen op een te snelle of felle reactie. Dat ‘ergens op terugkomen’, sorry zeggen, iets terugnemen, voelt kwetsbaar. Als iemand onder nederigheid die vorm van kwetsbaarheid verstaat, dan lijkt me dat niet iets om op te geven. Het scheidingspercentage ligt al vrij hoog.

Pim zal niemand van nederigheid verdenken. Ook Geert heeft het niet zo op ‘iets terugnemen’ (‘Terugnemen? Ik zal het nog eens herhalen!’). Rita bevecht in het spoor van Nietzsche een slavenmoraal, geduid in wat algemene termen.  En zelfs de slechts via de VVD met het brongebied van deze populisten verbonden prof. Kinneging leest met zijn studenten wel eens de evangeliën, vertelde hij rond Pasen, maar heeft dan moeite om te zien dat de focus toch echt ligt bij het lijden, de kruisiging van Jezus – zij het gevolgd door Zijn eerherstel in de opstanding. De minste zijn, dat is de weg die Jezus wees en ging. Welke gemeenschappelijke wortel heeft nu de afkeer van dit ‘de minste zijn’? Kan het zijn dat elk mens hier over een drempel heen moet? Juist hier heeft het evangelie iets aanstootgevends.

Ontevreden trots

Zoveel procent ontevreden Nederlanders. Meestal overigens zonder christelijke of humanistische betrokkenheid, zeggen onderzoekers. De echte cynici en individualisten, type chips voor de buis, of de slimme ondernemer-zonder-meer. Alles wat bij de wet niet verboden is, dat mag, en dan doe je dus wat je wilt. Hoezo transparantie over de gulle gevers als het juridisch niet persé hoeft? 

Of is dit niet het hele verhaal? Het is zinnig de onvrede onder de trotse Nederlanders niet te bagatelliseren. Niemand vindt het prettig als eigen gevoelens genegeerd worden. Als mensen zien welke jongeren vooral in de problemen komen en/of problemen veroorzaken, dan is er voor Den Haag wel werk aan de winkel. Laat het kabinet dus melden wat er gebeurt om radicalisering of vandalisering tegen te gaan. Onderzoek de schoolcarriëre van – veelal blanke – sleutelkinderen. Laat het kabinet zich inzetten om ook in de media ‘geslaagde’ medelanders in te zetten die duidelijk maken dat er een interessant circuit bestaat naast de route die de BMW-jongens rond coffeeshops hebben afgelegd. Laat zien dat de politie deze BMW’s van de straat weet te plukken (zelfs CDA-burgemeester Leers van Maastricht wil immers wel vrijheid voor softdrugs en coffeeshops, maar dan toch het liefst buiten zijn binnenstad en wat dichter bij de Belgische grens...).

Een Minister-president die op die manier constructieve voorbeelden van verbeteringen kan tonen, hoeft niet zo bang te zijn voor opvolgers met meer testosteron of ambitie dan oplossingen. Holle vaten...

Rob Nijhoff