Op het laatste ChristenUnie-congres zagen we een filmpje van een schaatsende Roel Kuiper. Het balanceren op twee ijzers stond model voor het lastige evenwicht tussen overheid en markt. Terugkeer van het algemeen belang is nodig. Dit verlangen naar een samenleving met aandacht is me uit het hart gegrepen. Zeker in de zorg, want daar is de balans nog altijd ver te zoeken.

Dat gevoel van onbalans leeft breed in de samenleving, getuige het manifest “het roer moet om”, het voorstel voor een Nationaal Zorgfonds en de oprichting van de partij NLbeter. Dit moet de ChristenUnie prikkelen. Ons laatste verkiezingsprogramma spreekt weliswaar over het herstel van balans tussen markt en mens en over ‘minder marktwerking en meer zeggenschap’. Maar behalve dat (op initiatief van de ChristenUnie) de zeggenschap van verzekerden bij zorgverzekeringen is verbeterd, is er niet veel gebeurd. Het blijft mij te stil.

Marktprincipes in de zorg zijn zo diep doorgedrongen dat we steeds verder afraken van het ideaal van de zorgzame samenleving. We zien de effecten van marktwerking in nog altijd voortdurende schaalvergrotingen. De afstand tussen professionals en de werkvloer is zo groot, dat veel bestuurders op basis van cijfers en registraties besturen. Dit blijft leiden tot bureaucratie en tot gefrustreerde zorgverleners. Alle pogingen de regeldruk te verminderen ten spijt.

We zien de gevolgen van marktwerking als zorg wordt ingekocht op basis van benchmarks. Als een langere ligduur slechter scoort in de benchmarks, worden bijvoorbeeld kwetsbare ouderen die herstellen in het verpleeghuis sneller dan wenselijk is met ontslag gestuurd. Overbelaste mantelzorgers, vollopende spoedeisende-hulpafdelingen en eenzame ouderen zijn het gevolg. We zien doorgeschoten marktwerking waar zorgaanbieders vooral makkelijke en/of veel geld-opbrengende patiënten helpen (cherry picking). Daardoor vallen juist kwetsbare mensen tussen wal en schip en zijn huisartsen uren bezig om een opname of de juiste zorg aan huis te regelen.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Zolang we als partij de onderstroom van marktwerking ongemoeid laten, schaatsen we de verkeerde kant uit. We moeten voorstellen durven doen om schaalvergroting terug te dringen of om financiële prikkels weg te nemen die afbreuk doen aan mensgerichte zorg. We moeten ‘pootje over’ durven gaan. Alleen dan kunnen we, in de zorg, de bocht nemen naar een samenleving met aandacht.

Joëlle Gooijer-Medema is fractievoorzitter voor de ChristenUnie in Delft, werkt bij het Leger des Heils en heeft hart voor de ouderenzorg.

Elke maandagmiddag verschijnt op deze plek een nieuwe column van één van onze columnisten. Voor de kerstvakantie schreef Bas de Groot de column 'Digitaal zwemdiploma'. Tot volgende week!