Als vanzelf kwam het gesprek op God en het lijden. Hoe kun je in een goede hemelse Vader geloven als je kijkt naar de verschrikkelijke werkelijkheid van bijvoorbeeld een tyfoon op de Filipijnen? En als vanzelf richten vragende ogen zich dan op de christen op het podium.

Ik antwoordde dat ik geen antwoord heb, dat ik God lang niet altijd begrijp, maar gezien wat Hij voor ons aan het kruis overhad, Hem wel vertrouw. Ik voegde daaraan toe dat ik het wel opvallend vind dat vooral welvarende westerlingen God op deze manier bevragen. In Caïro ben ik vooral bij Sudanese vluchtelingen met al hun pijn en verdriet veel intens godsgeloof tegengekomen.

‘Tja’, zei Umberto Tan, ‘geloof is hun laatste houvast, wat moet je anders?’

Is geloof vooral iets voor mislukkelingen en verschoppelingen? Veel niet-christenen zijn geneigd dit meewarig te beamen. Als mensen zichzelf niet kunnen redden, nemen ze uit wanhoop maar hun toevlucht tot God. Sommige meer vrijzinnige christenen zijn het er ook mee eens, maar dan uit volle overtuiging. We kunnen beter spreken door onze naastenliefde dan door preken voor eigen parochie. Het christelijk geloof is alleen nog geloof in actie. Sommige orthodoxe christenen zijn het daar weer hartgrondig mee oneens en zetten zich af tegen een social gospel, waarin God en geloof alleen maar dienen om pleisters te plakken en het evangelie zich alleen maar richt tot verdrukten. Het evangelie, zo menen zij, gaat over zonde en genade, over de zaken van het hart en vrede met God. Diaconaat is daarvan hooguit een uitvloeisel en daden van naastenliefde zijn ondergeschikt aan de verkondiging van de woorden van God.

Op een van zijn vooroorlogse reizen belandde de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer in de Parijse basiliek Sacré-Coeur. Hij woonde daar een dienst bij waar de meeste andere kerkgangers prostituees van Montmartre waren. Hij schreef hoeveel indruk het op hem maakte om te zien hoe zij, ‘gebukt onder hun lot en schuld, de kern van het evangelie benaderen’. Hij besluit zijn reflectie met een scherpe slotsom: ‘Het valt mij veel gemakkelijker me een biddende moordenaar of een biddende prostituee voor te stellen dan een biddende ijdeltuit.’

Ik vermoed dat Bonhoeffer gelijk heeft en dat de mislukkeling en verschoppeling veel beter doorheeft dat het leven ons bij de handen afbreekt en dat alleen God zelf ons kan redden. Gods genade betekent zo veel meer voor hen dan voor mensen die vol zijn van zichzelf. Brave mannen als ik hebben nog veel te veel troeven in handen en zijn soms veel te druk met zichzelf om de ogen echt op God te kunnen richten als onze enige en laatste hoop.

Bij het denken over evangelie en sociale gerechtigheid hebben we last van oneigenlijke tegenstellingen, zoals die tussen ziel en lichaam, hemel en aarde, natuur en genade. Maar bij God vallen al die zaken samen en is er geen tegenstelling tussen Woord en daad. Hij is wat Hij doet en Hij doet wat Hij is. Hij genas en vergaf, Hij deelde brood uit aan hongerigen en vertelde dat we opnieuw geboren moeten worden. In Christus raken hemel en aarde elkaar en belandt de Eeuwige aan tafel bij hoeren en landverraders.

Ook hierbij voel ik me vertrouwd bij wat Bonhoeffer heeft gezegd. In de politieke strijd in nazi-Duitsland zette hij de zaken op scherp door te stellen dat ‘alleen wie voor de Joden opkomt, gregoriaans mag zingen’. Vrij vertaald: alleen als we strijden voor de vrijheid van geloofsvervolgden, moderne slaven, prostituees, hebben we het recht een opwekkingslied te zingen. Of een gezang of psalm, zo u wilt.

P.S. Deze orthodoxe christen houdt van een mooi lied en probeert te doen wat hij kan en doet mee met www.schrijversvoorvrijheid.nl. U kunt daarbij helpen.

Gert Jan Segers is Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. Hij schrijft in het Nederlands Dagblad iedere zes weken een column.

Bekijk hier de uitzending van Bolder75 waar Gert-Jan Segers te gast was: