Nu lopen gemiddelde christenen in Nederland niet over van mondiaal gerechtigheidstreven, zo is mijn indruk. Sterker: de blik loopt vaak al stuk op de plaatselijke kerkmuur, of raakt verstrikt in een nationaal fusie proces. Als we dan onze broeders en zusters in versplintert kerkelijk Nederland met liefde en respect weten te bejegenen, voelen we ons al een hele piet. Maar er is meer! Er is ook een wereld - waarin een schreeuwend gebrek is aan gerechtigheid. Die schreeuw bereikte de oren van de kerkelijke leiders bijeen in Ghana. Overtuigd van de nood, vertrouwden ze onthutst, samen met Zuidelijke collega’s, hun bevindingen en initiatieven aan het papier toe. Nu is de vraag of het geluid ook doordringt tot achter de glas-in-lood ramen, of het uitstijgt boven het meerstemmig klokgelui dat de zondagmorgen vult binnen menige Neerlandse christengemeenschap.

Onrechtvaardige verhoudingen

Laten we enkel eens kijken naar de Noord-Zuid verhoudingen, een punt waarop men ook (schuld)belijdend spreekt. In zowel de verre als ook de recente geschiedenis heeft macht een grote rol gespeeld, tot op de dag van vandaag. Macht die zich niet-aflatend op een hoop heeft laten waaien door een straffe Zuidenwind. We hebben het kunnen zien bij de vorming van het machtsblok Europa. De Europese Unie, opgericht om het eigenbelang tegemoet te komen, is in de afgelopen decennia onder invloed van internationalisering steeds meer een belangrijke entiteit geworden in het wereldgebeuren. Het globale kaliber uit zich in – jawel – de macht waarover men beschikt om internationale regels te stellen. Bijvoorbeeld in het landbouw- / handelsbeleid. Wat valt waar te nemen is dat de internationale handels-infrastructuren gedomineerd worden door machtsblokken en dat uitgerekend voor gediscrimineerde staten geen (of veel minder) ruimte is.
Dit heeft uiteraard te maken met de context waarin Noord en Zuid hun relatie onder meer vorm geven: binnen de internationale instituties. Het ‘democratisch systeem’ van bijvoorbeeld de Wereldbank en het IMF bestaat bij de gratie van een dollar, een stem. Besluiten worden weliswaar op basis van consensus genomen, maar de representatie van het geld beïnvloedt in grote mate de uitkomsten. Het Zuiden wordt er dus wel bij gehaald, maar is inmiddels gewoon de aftocht met kromme tenen te aanvaarden.

Een opkomende spanning wordt ook gevormd door het – op westerse leest geschoeide – internationale bedrijfsleven. Dit ultieme product van globalisering beschouwt de aardbol als speelveld. De sprong van nationaal naar globaal betekent vooralsnog een vacuüm, een ontbreken van regelgeving, wat leidt tot ongehinderd najagen van het winstoogmerk. Veel productieactiviteiten concentreren zich juist in het Zuiden, wat allereerst natuurlijk niets met caritas (‘banen scheppen’) of gerechtigheid te maken heeft. Opnieuw wordt dus duidelijk dat multinationals in wezen een additionele westerse invloed betekenen op het Zuidelijk halfrond, waarin (economische) macht de drijfveer is.

Het mosterdzaadje van Accra

Gerechtigheid lijkt in principe een wezens-vreemd begrip binnen het krachtenveld dat we bij doorgaande globalisering zien opspelen. Wat dat betreft hebben de kerkleiders het goed bekeken in Accra: de machten zijn groot, de verschillen nog groter, maar Noord en Zuid drukken elkaar de hand in de belijdenis. Een getuigenis op zich. Zij het een mosterdzaadje. Maar bij deze profetische inspanningsverplichting moet het beginnen!
En dan hebben we het nog niet eens gehad over mensenrechten, milieu, klimaatverandering, etc. Antiglobalistisch? Ja, zo klinkt het wel allemaal. Maar we kunnen het niet af doen met het terzijde schuiven van een ‘anti-mode’. Christenen zijn ergens voor, altijd weer.
En nou maar hopen dat het manifest gevolg gaat krijgen…

Door Jacob Jan Vreugdenhil, medewerker Landbouw en Derde Wereld van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie

Gepubliceerd op Ebate