Wist u dat er momenteel 15 miljoen kinderen in Afrika zijn zonder ouders? En dat dat aantal naar verwachting in 2010 zal zijn opgelopen tot 25 miljoen? Wist u dat aids doodsoorzaak nummer één is in Afrika? Vrijdag [18 november, red.] was ik bij de opening van de tentoonstelling ‘Wees in Afrika’, die hiervoor aandacht wil vragen. Deze tentoonstelling laat werken zien van zeven Afrikaanse kunstenaars en foto’s van de Nederlandse fotograaf Pieter Boersma. Ze is georganiseerd door de ‘Derde Kamer’, een burgerparlement met 150 vertegenwoordigers uit Nederland en een reeks van ontwikkelingslanden.


Ver van ons bed
De Derde Kamer ontwikkelt voorstellen voor armoedebestrijding, het Nederlandse ontwikkelingsbeleid en de realisering van de VN-milleniumdoelstellingen (www.dederdekamer.org). Toen ik navraag deed op het stadhuis naar de betrokkenheid op ‘aids’, kwamen de meesten niet ver. Eén had een kennis (‘maar niet in Amersfoort’), één dacht aan een hospice (‘in Amsterdam’), maar de meesten zwegen stil. Aids is voor de meeste mensen ver van ons bed. We zien het op de televisie, we zijn (even) onder de indruk, maar gaan dan weer over tot de orde van de dag. Inmiddels hebben we de ziekte in onze omgeving vrij aardig onder controle respectievelijk uit het zicht gekregen, en Afrika is ver weg.

Ik vind het daarom een goed initiatief van De Derde Kamer om te proberen via kunst en fotografie, maar ook door betrokken verhalen, de aandacht te vragen voor een epidemie met grote gevolgen. Niet alleen voor het zuidelijk halfrond, maar voor heel de wereld. Een generatie zonder ouders heeft niet alleen gevolgen op dorpsniveau, maar werkt door in een breder verband.

Naast de geformaliseerde overheidsontwikkelingshulp moet de burger zelf aangesproken worden op zijn emotie, op zijn betrokkenheid op de wereld en op zijn naaste

Kloof tussen overheid en burger
Jan Terlouw schreef het boek ‘De derde kamer’. Als ik het me goed herinner, is één van de thema’s in dat boek de kloof tussen de overheid en de regels en de burger en zijn emotie. Dat speelt ook hier: naast de geformaliseerde overheidsontwikkelingshulp moet de burger zelf aangesproken worden op zijn emotie, op zijn betrokkenheid op de wereld en op zijn naaste. Laat deze hulp dan ook niet alleen bestaan uit discussies over voor of tegen condooms. Organiseer daadwerkelijke hulp in opvang en begeleiding, het uitdragen van normen en waarden die waarschuwen voor de – soms cultureel bepaalde – promiscuïteit, waarvan nu eens niet alleen de vrouw slachtoffer wordt maar ook de man. Helaas komen we in onze seksuele vrijstaat niet verder dan de condoom als oplossing. En de bij de tentoonstelling aanwezige Nederlandse (Varina Tjon-A-Ten) en Europese (Max van den Berg) politici  spraken behartigenswaardige woorden over de noodzakelijke overheidsinzet, maar niet over die noodzakelijke cultuurverandering.


Het zelf ervaren van de ellende
Mijn predikant, ds. T. de Boer van de GKV Amersfoort-Zuid, is onlangs naar Zuid-Afrika geweest waar hij verschillende aids-projecten heeft bezocht. De beelden en verhalen waarmee hij thuiskwam, brengen de problematiek dichterbij, zelfs beter dan foto’s. Het gaat om de verhalen, het zelf ervaren van de ellende, die vaak achter vrolijk (?) lachende kinderkopjes schuilt. De hulp wordt ingekaderd in het kerkelijke hulpwerk van (ondermeer) de Vereniging ‘De Verre Naasten’. Moge dat werk gezegend worden. Alleen langs die weg zal de aids-problematiek niet slechts worden geremd door voldoende condooms, maar genezen door het levende Woord.